اثر محلول‌پاشی کودهای پتاسیم‌دار بر عملکرد، اجزای عملکرد و پروتئین دانه گندم دیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش معاونت سرارود، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران.

چکیده

مقدمه: در میان عناصر غذایی پرمصرف برای گیاه، پتاسیم دارای نقش اساسی و مهمی مانند تنظیم اسمزی، حفظ فشار تورژسانس، عملکرد روزنه‌ای، فعالیت آنزیم‌ها، سنتز پروتئین‌ها، متابولیسم اکسیدانت‌ها، فتوسنتز و مقاومت به تنش‌های محیطی (رطوبتی و گرمایی) در اواخر دوره رشد گندم دیم می‌باشد. اگرچه حدود 80 درصد پتاسیم مورد نیاز گیاه از طریق انتشار در محلول خاک تأمین می‌شود، اما با توجه به اینکه انتشار یون‌های پتاسیم در خاک خشک 100 مرتبه نسبت به خاک مرطوب کاهش می‌یابد، بنابراین با محدودیت آب و شرایط تنش رطوبتی، جذب این عنصر توسط گیاه به شدت کاهش می‌یابد. از این‏رو، برای رفع محدودیت‌های جذب این عنصر از طریق ریشه در شرایط تنش رطوبتی و گرمای آخر فصل، آزمایش حاضر با هدف محلول‌پاشی ترکیبات پتاسیمی روی گندم دیم در مراحل مختلف نمو اجرا شد.
مواد و روش‌ها: آزمایش روی گندم دیم (رقم ریژاو) به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در معاونت مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود کرمانشاه در سال زراعی 1401-1400 اجرا شد. عامل مرحله نموی محلول‌پاشی شامل آبستنی (چکمه‌ای شدن) و شروع گلدهی در کرت‌های اصلی و تیمار محلول‌پاشی با چهار سطح شامل شاهد (بدون محلول­پاشی)، محلول­پاشی سولفات پتاسیم با غلظت یک درصد، فسفات دی‌هیدروژن‌پتاسیم (KH2PO4) با غلظت یک درصد و سولفات پتاسیم با غلظت یک درصد + اوره یک درصد در کرت‌های فرعی بودند. حجم محلول‌پاشی برای هر تیمار آزمایشی در کرت فرعی با مساحت 100 مترمربع برای 500 لیتر در هکتار محاسبه و پس از افزودن سورفکتانت در هوای خنک و آرام (سرعت باد کمتر از هشت کیلومتر بر ساعت) قبل از ساعت نه صبح انجام گرفت.
یافته‌ها: اثر اصلی زمان محلول‌پاشی روی عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، اجزای عملکرد، عملکرد کاه، درصد پروتئین و پتاسیم دانه گندم ریژاو معنی‌دار نبود، اما اثر محلول‌پاشی بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و درصد پروتئین دانه معنی‌دار شد. در این شرایط، بیشترین عملکرد بیولوژیک و دانه به‌ترتیب با مقادیر 4495 و 1604 کیلوگرم در هکتار از محلول‌پاشی سولفات پتاسیم یک درصد به دست آمد که با وجود اختلاف 365 و 248 کیلوگرم در هکتار، تفاوت معنی‌داری با عملکرد بیولوژیک و دانه تیمار محلول‌پاشی پتاسیم‌دی‌هیدروژن فسفات نداشتند. کمترین عملکرد بیولوژیک و دانه نیز به‌ترتیب با مقادیر 3588 و 1175 کیلوگرم در هکتار، مربوط به تیمار شاهد بود. محلول‌پاشی ترکیبات مختلف پتاسیمی توانست وزن هزاردانه و تعداد دانه در سنبله را به ترتیب 5/4 گرم و 6 عدد افزایش دهد. بیشترین وزن هزار دانه با 40 گرم در تیمار محلول‌پاشی سولفات پتاسیم + اوره و بیشترین تعداد دانه در سنبله با 5/32 عدد در تیمار محلول‌پاشی سولفات پتاسیم دیده شد که با محلول‌پاشی سولفات پتاسیم + اوره تفاوت معنی‌داری نشان نداد. اثر متقابل زمان محلول‌پاشی در تیمارهای مختلف محلول‌پاشی نیز فقط بر درصد پتاسیم دانه معنی‌دار بود. بیشترین افزایش درصد پروتئین دانه با 8/4 واحد مربوط به تیمار سولفات پتاسیم بود که با دو تیمار دیگر سولفات پتاسیم + اوره و پتاسیم دی‌هیدروژن‌فسفات تفاوت معنی‌داری نداشت.
نتیجه‌گیری: در مجموع اعمال تیمارهای محلول‌پاشی ترکیبات پتاسیمی باعث افزایش 211 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه شد که از لحاظ افزایش عملکرد و درصد پروتئین دانه در میان تیمارهای مورد آزمایش، محلول‌پاشی سولفات پتاسیم قابل توصیه می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of foliar application of potassium fertilizers on yield, yield components and grain protein of dryland wheat

نویسندگان [English]

  • Ali Rasaei 1
  • Vali Feiziasl 2
1 Assistant Professor, Sararood Branch, Dryland Agricultural Research Institute (DARI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), kermanshah, IRAN.
2 Assistant Professor, Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran.
چکیده [English]

Introduction: Among the macro-elements for plants, potassium has a fundamental role, such as osmotic adjustment, maintaining turgor pressure, stomatal function, enzyme activity, protein synthesis, oxidant metabolism, photosynthesis and resistance to environmental stresses (humidity and heat) at the end of the dryland wheat growth period. Although about 80% of the potassium required by the plant is provided by diffusion, because the diffusion of potassium ions in dry soil is reduced 100 times compared to wet soil, therefore, with water limitation and moisture stress conditions, the absorption of this element by the plant is greatly reduced. Therefore, in order to solve the limitations of the absorption of this element through the roots in the conditions of moisture stress and heat at the end of the season, the present experiment was carried out by spraying potassium compounds on dryland wheat at different stages of growth.
Materials and methods: The experiment was conducted on dryland wheat (Rijaw cultivar) as a split plot based on a randomized complete block design with three replications in the Dryland Agricultural Research Sub-Institute during the 2021-2022 cropping seasons. The factor of the growth stage in the main plots included pregnancy (booting stage) and the beginning of flowering and the spraying factor with four levels in the sub-plots included the control treatment (without spraying), potassium sulfate solution spraying at a concentration of 1%, potassium dihydrogen phosphate (KH2PO4) at a concentration of 1% and potassium sulfate at a concentration of 1% + urea 1%. The volume of spraying solution for each experimental treatment in a sub-plot with an area of 100 square meters was calculated for 500 liters per hectare and it was performed after adding the spraying soap (surfactant) in cool and calm weather (wind speed less than 8 km/h) before 9 am.
Results: The main effect of foliar application time on biological yield, grain yield, yield components, straw yield and percentage of protein and potassium of Rijaw wheat grain was not significant. However, the main effect of foliar spraying on biological yield, grain yield, the thousand seeds weight, the number of seeds per spike and seed protein percentage was significant. The highest biological and grain yield were obtained from foliar application of 1% potassium sulfate with values of 4495 and 1604 kg/ha, respectively, which, despite the difference of 365 and 248 kg/ha, had not significantly different from the biological and grain yield of potassium dihydrogen phosphate foliar application. The lowest biological and grain yield were also related to the control treatment with values of 3588 and 1175 kg/ha, respectively. Foliar spraying of different potassium compounds could increase the thousand seeds weight and the number of seeds per spike by 4.5 grams and 6 seeds, respectively. The highest increase for thousand seeds weight with 40 grams was attributed to potassium sulfate + urea foliar spraying and the highest number of seeds per spike with 32.5 seeds was allocated to potassium sulfate foliar application, which did not show a significant difference with potassium sulfate + urea foliar application. The interaction effect of foliar application time with different foliar application treatments was also significant only on seed potassium percentage. The highest increase in seed protein percentage of 4.8 units was related to potassium sulfate treatment, which was not significantly different from the other two treatments of potassium sulfate + urea and potassium dihydrogen phosphate.
Conclusion: Overall, the application of foliar application of potassium compounds increased the grain yield by 211 kg per hectare, in terms of increasing the yield and percentage of grain protein among the tested treatments, potassium sulfate foliar application is recommended.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Protein
  • Number of Grains per Spike
  • Grain Yield
  • Biological Yield
  • Straw Yield
  • Thousand Kernel Weight
Abdi, M., Mohamadi G. N., & Golchin, A. 2002. The influence of foliar nutrition of urea and potassium chloride on grain yield, grain protein content, yield components and leaf relative water content of Sardari wheat under rainfed condition. Agricultural Science, 8(1), 29-38. [In Persian]
Adnan, M., Shah, Z., Ullah, H., Khan, B., Arshad, M., Ahmad, M. I., Ali khan, G., Alam, M., Basir, A. Rahman, I., Ali, M., & Ullah khan, W. 2016. Yield response of wheat to nitrogen and potassium fertilization. Published by Bolan Society for Pure and Applied Biology, 5(4), 868-875. http://dx.doi.org/10.19045/bspab.2016.50109
Agricultural Statistics. 2021-2022. Ministry of Agriculture Jihad, Crops, No1: p. 100. [In Persian]
Aown, M., Raza, S., Saleem, M. F., Anjum, S. A., Khaliq, T., & Wahid, M. A. 2012. Foliar application of potassium under water deficit conditions improved the growth and yield of wheat (Triticum aestivum L.). The Journal of Animal & Plant Sciences, 22(2), 431-437.
Arabi, M. I. E., MirAli, N., & Jawhar, M. 2002. Effect of foliar and soil potassium fertilization on wheat yield and severity of Septoria tritici blotch. Australasian Plant Pathology, 31, 359–362. https://doi.org/10.1071/AP02040
Campillo, R, Jobet, C., & Undurraga, P. 2010. Effects of nitrogen on productivity, grain quality, and optimal nitrogen rates in winter wheat cv. Kumpainia in Andisols of southern Chile. Chilian Journal of Agricultural Research, 70, 122-131.
Dashadi, M. 2020. Influence of nitrogen and potassium application on yield and yield components of Rainfed wheat under different rotation managements. Iranian Dryland Agronomy Journal, 9(2), 153-172. https://doi.org/10.22092/idaj.2020.342343.297. [In Persian]
Demiral, T., & Turkan, I.  2005. Comparative lipid peroxidation, antioxidant defense systems and proline content in roots of two rice cultivars differing in salt tolerance. Environmental and Experimental Botany, 53, 247-257. http://dx.doi.org/10.1016
EL-Abady, M., Seadh, S., EL-Ward, A., Ibrahim, A., & EL-Emami, A. M. 2009. Irrigation with holding and potassium foliar application effect on wheat yield and quality. International Journal of Sustainable Crop Production, 4(4), 33-39.
ElHadi, A. H., Ismail, A. K. M., & El Akabawy, M. A. 1997. Effect of potassium on the drought resistance of crops in Egyptian conditions. In: A. E. Johnston(ed) food security in the WANA region, the essential need for balanced fertilization, 26-30 May 1997, Izmir, Turkey, pp. 328-336.
Feizi Asl, V. 2020. Evaluation of soil fertility status in northwest of Iran drylands by nutrient index value (NIV). Water and Soil (Agricultural Sciences and Technology), 34(4), 897-919. https://doi.org/ 10.22067/JSW.V34I4.84165. [In Persian]
Food and Agriculture Organization. Wheat production in 2020 from pick lists: Crops/World regions/Production quantity. UN Food and Agriculture Organization, Statistics Division, FAOSTAT. 2022. Retrieved 7 March 2022.
Gath, S. 1992. Dynamics of K availability in soils (German). Report of the institute furlandeskultar, Jestus-Liebig University Giessen, Germany.
Gul, B., Ansari, R., Flowers, T. J., & Khan, M. A. 2013. Germination strategies of halophyte seeds under salinity. Environmental and Experimental Botany, 92: 4-18. https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2012.11.006
Hasheminasab, F. S., Mousavi Baygi, M., Bakhtiari, B., & Bannayan, M. 2014. The effects of rainfall on dryland wheat yield and water requirement satisfaction index at different time scales. Irrigation and Water Engineering, 5(1), 1-13. [In Persian]
Havlin, J. L., Beaton, J. D., Tisdale, S. L., & Nelson, W. L. 1999. Soil fertility and fertilizers, an introduction to nutrient management. Prentice – Hall, Inc.
Jahanbin, Sh., Vafapour, M., Yadavi, A., & Behzadi, Y. 2015. Assessment of growth and some characteristics of wheat cultivar of Alvand under deficit irrigation and foliar application of potassium di-hydrogen phosphate. Agricultural Science and Sustainable Production, 25(3), 103-118. [In Persian]
Johnston, A. E., Barraclough, P. B, Poulton, P. R., & Dawson, C. J. 1998. Assessment of some spatial variable soil factors limiting crop yield. Proceeding No. 419, the International Fertilizer Society, York, UK, 48 Pages.
Limon-ortega, A., Munguia-Lopez, J. P., & Espitia-Rangel, E. 2020. Foliar K application to rainfed wheat in a soil testing high K as an option to improve K use efficiency, grain yield and yield components. Journal of Plant Nutrition, 43(8), 1080-1090. doi: 10.1080/01904167.2020.1724301.
Malakouti, M. J., & Gheybi, M. N. 1997. Determining the critical limit of nutritional elements of strategic crops and correct fertilizer recommendations in the country. Publications of the Agricultural Research, Education and Extension Organization. [In Persian]
Malghani, A. L., Malik, A. U., Sattarb, A., Hassaina, F., Abbasc, G., & Hussaind, J. 2010. Response of growth and yield of wheat to NPK fertilizer. Science International (Lahore), 24 (2), 185-189
Raza, M. A. S., Saleem, M. F., Shah, G. M., Jamil, M., & Khan, I. H. 2013. Potassium applied under drought improves physiological and nutrient uptake performances of wheat (Triticum Aestivun L.). Soil Science and Plant Nutrition, 13(1), 175-185. http://dx.doi.org/10.4067/S0718-95162013005000016
Reisi, R., Abooei Mehrizi, F., & Poustini, K. 2021. Evaluation of soluble carbohydrates remobilization and some physiological traits of different bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars under salt stress and non-stressed conditions. Iranian Journal of Field Crop Science, 52 (2), 229-240. https://doi.org/ 10.22059/IJFCS.2020.299064.654697. [In Persian]
Sadeghi Fard, M., Malakouti, M. J., Jalali, V., & Zare, A. A. 2022. Investigation of the role of potassium Sulfate solution containing zinc chelate in increasing yield and decreasing water consumption in wheat in Kahnooj region (Kerman). Plant Process and Function, 11(49), 63-74. https://doi.org/20.1001.1.23222727.1401.11.49.8.1 [In Persian]
Salisbury, F. B., & Ross, C. W. 1992. Plant physiology. Fourth edition. Wadswarth publishing company, Belmont, California, pp. 682
Sharma, N. 2002. Response of draft wheat to NPK and Ca. Indian Journal Plant Physiology, 25, 364-370.
Tavakoli, N., Ebadi Khazineh, A., & Tavakoli, H. 2015. Variations of dry matter yield, some of osmolytes and nutrient elements in wheat genotypes (Triticum aestivum L.) under drought stress. Ecophysiology,  9(353), 353-370. [In Persian]
Wyrwa, P., Diatta, J. B., & Grzebisz, W. 1998. Spring triticale reaction to stimulated drought and potassium fertilization. In: Proceedings of the 11th International symposium on Codes of good fertilizer practice and balanced fertilization. 27-29, Pulawy, Poland, pp. 255-259.