ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی لاین‌های امیدبخش گندم نان اقلیم گرم و خشک جنوب در شرایط کشاورزان استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

2 محقق بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

10.22126/cbb.2024.11139.1083

چکیده

مقدمه: بررسی لاین‌های جدید گندم در قالب آزمایش‌های پیشرفته در مناطق هم اقلیم و استفاده از جمع بندی آنها به منظور دستیابی به ارقام مناسب جهت کشت در هر منطقه دراغلب برنامه‌های به نژادی دنیا متداول است. لاین‌های برتر این آزمایشات برای بررسی بیشتر نیاز به آزمایش‌هایی در شرایط مزرعه کشاورزان دارند. بنابراین لاین‌های انتخابی به‌همراه رقم‌های رایج منطقه در آزمایش مقایسة عملکرد، تحت عنوان آزمایش‌های تحقیقی- ترویجی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. با توجه به این نکته که شرایط محیطی می تواند نقش بسیار چشمگیری در خصوصیات زراعی و نانوایی گندم داشته باشد، این پژوهش جهت بررسی خصوصیات کمی و کیفی لاین‌های امیدبخش گندم نان در مناطق گرم و خشک کشور و شناسایی لاین‌های برتر جهت معرفی رقم جدید، در شرایط کشاورزان منطقه شمال استان خوزستان اجرا گردید.
مواد و روش‌ها: این آزمایش طی دو سال زراعی 1402-1400 در مزارع کشاورزان دو منطقه شوش و دزفول در شمال استان خوزستان و در پلات‌های 2000 مترمربعی انجام گردید. در سال اول چهار لاین امیدبخش به‌همراه رقم مهرگان و در سال دوم سه لاین امید بخش دیگر به همراه شاهد مهرگان مورد ارزیابی قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که عملکرد این لاین‌ها در مقایسه با شاهد افزایش چشمگیری دارد به نحوی که در منطقه دزفول لاین S-97-10 با عملکرد 7042 کیلوگرم در هکتار، نسبت به رقم شاهد (با عملکرد 5515 کیلوگرم در هکتار) در حدود 28 درصد افزایش عملکرد دارد. از طرف دیگر همین لاین در منطقه شوش با عملکرد 6124 کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد افزایش 17 درصدی را نشان داده است. همچنین لاین‌های امید بخش مورد ارزیابی به لحاظ سایر صفات زراعی اندازه‌گیری شده دارای برتری نسبت به رقم شاهد می‌باشند. علاوه براین نتایج مربوط به صفات زراعی اندازه‌گیری شده لاین‌های امیدبخش گندم نان سری ER98 در سال دوم اجری آزمایش به همراه شاهد مهرگان نشان داد در منطقه دزفول عملکرد لاین S-98-22 با افزایش 17 درصدی نسبت به شاهد از 4833 کیلوگرم در هکتار به 5660 کیلوگرم در هکتار رسیده است. عملکرد این لاین در شهرستان شوش با 14 درصد افزایش نسبت به شاهد از 4374 کیلوگرم در هکتار به 4970 کیلوگرم در هکتار رسیده است. همچنین نتایج مربوط به صفات کیفی و نانوایی نشان داد که لاین‌های امید بخش گندم نان در مقایسه با شاهد مهرگان در اکثریت صفات اندازه‌گیری شده دارای برتری قابل قبولی می‌باشند به نحوی که درصد پروتئین دانه در این لاین‌ها در سال اول نسبت به رقم شاهد (7/12 درصد)، افزایش یافته و در لاین S-97-2 به 13 درصد رسیده است. همچنین در سال دوم اجرای آزمایش، درصد پروتئین از 5/12 درصد در شاهد به 8/12 درصد در لاین S-98-11 افزایش یافته است.
نتیجه گیری: در مجموع و با توجه به اینکه لاین‌های مورد بررسی به لحاظ شاخص‌های کیفی و نانوایی در حد قابل قبول و بالاتر از شاهد مهرگان قرارد داشتند، انتخاب نهایی براساس صفات زراعی مرتبط با عملکرد انجام گرفت. براین اساس در سال اول لاین S-97-10 با میانگین عملکرد 6583 کیلوگرم در هکتار و افزایش 22 درصدی نسبت به شاهد به عنوان لاین کاندید جهت معرفی انتخاب گردید. همچنین براساس نتایج سال دوم لاین S-98-22 با میانگین عملکرد 5315 کیلوگرم در هکتار در دو منطقه شوش و دزفول و افزایش بیش از 15 درصدی نسبت به شاهد مهرگان به عنوان لاین برتر جهت معرفی به عنوان یک رقم جدید مناسب کشت در مناطق گرم و خشک جنوب کشور انتخاب شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of quantitative and qualitative characteristics of promising bread wheat lines of hot and dry southern climate in the farmers conditions of Khozestan Province

نویسندگان [English]

  • Reza Keshavarznia 1
  • Ali Firouzian 2
1 Assistant Professor of Seed and Plant Improvement Research Department, Safiabad Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Dezful, Iran
2 Researcher of Seed and Plant Improvement Research Department, Safiabad Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Dezful, Iran
چکیده [English]

Introduction: Investigating new wheat lines in the form of advanced experiments in similar climate regions and using their classification in order to obtain suitable cultivars for cultivation in each region is common in most of the world's breeding programs. The superior lines of these tests need to be tested in farmers' field conditions for further investigation. Therefore, the selected lines along with the common cultivars of the region are evaluated in the performance comparison test under the title of research-promotional tests. Considering the fact that the environmental conditions can play a significant role in the agronomic and baking characteristics of wheat, this research aims to investigate the quantitative and qualitative characteristics of promising bread wheat lines in hot and dry regions of the country and to identify superior lines for introduction of new variety, was implemented in the conditions of farmers in the northern region of Khuzestan province.
Materials and methods: This experiment was carried out during two crop years of 2021-2023 in the fields of farmers in Shush and Dezful regions in the north of Khuzestan province and in 2000 meter plots. In the first year, four promising lines were evaluated along with the Mehregan variety, and in the second year, three other promising lines were evaluated along with the Mehregan control.
Results: The results related to the measured agronomic traits of the promising bread wheat lines of the ER97 series in the first year of the experiment with Mehrgan showed that the performance of these lines has increased significantly compared to the tested line, so that in the Dezful region, line S-10-97 with a yield of 7042 kg/ha has a 28% increase in yield compared to the control variety (with a yield of 5515 kg/ha). On the other hand, the same line has shown an increase of 17% compared to the control with a yield of 6124 kg per hectare in Shush region. Also, the evaluated promising lines are superior to the control variety in terms of other agricultural traits measured. In addition, the results related to the measured agricultural traits of the promising bread wheat lines of the ER98 series in the second year of the experiment with Mehrgan showed that in Dezful region, the yield of S-98-22 line increased by 17% compared to tested line from 4833 kg per hectare to 5660 kg per hectare. The yield of this line in Shush has increased by 14% compared to Mehregan from 4374 kg/ha to 4970 kg/ha. Also, the results related to quality and bakery traits showed that the promising lines of bread wheat compared to the Mehrgan control have an acceptable superiority in most of the measured traits, so that the percentage of grain protein in these lines in the first year compared to the Mehregan (12.7 percent), increased and reached 13 percent in S-97-2 line. Also, in the second year of the experiment, the protein percentage increased from 12.5% in the control to 12.8% in the S-98-11 line.
Conclusion: In general and considering that the studied lines were acceptable and higher than Mehregan's control in terms of quality and bakery parameters, the final selection was made based on crop traits related to yield. Therefore, in the first year, the S-97-10 line with an average yield of 6583 kg per hectare and a 22% increase compared to the control was selected as a candidate line for introduction. Also, based on the results of the second year, the S-98-22 line with an average yield of 5315 kg per hectare in Shush and Dezful regions and an increase of more than 15% compared to Mehregan (control line) as the superior line to be introduced as a new cultivar suitable for cultivation in hot and dry south of the country was chosen.

کلیدواژه‌ها [English]

  • bakery characteristics
  • protein percent
  • performance
  • Mehregan